Bir yaşından sonra altı yaşına kadar olan çocukluk,1-3 yaşını kapsayan “oyun çocuğu” ve 3-6 yaşı kapsayan “okul öncesi” dönem olarak tanımlanmaktadır. Çocukluk döneminin ilk 5 yılı içerisinde büyümeyi etkileyen en büyük faktör beslenmedir. Okul öncesi dönemde sağlıklı beslenme alışkanlığı kazandırılması normal büyüme ve gelişmenin sağlanması, çocuklarda yaşam boyu sağlığın korunmasına ve kalp damar hastalıkları, tip 2 diyabet, hipertansiyon gibi yetişkin dönem kronik hastalıkları riskini azaltır.
Okul öncesi çocukların yemek yeme alışkanlıkları aile sofrasında edinilir. Aile sofrasındaki bireyler çocuk için rol model olur, yeterli ve dengeli beslenmenin temellerini atmada büyük önem taşır. Doğru seçilmiş yiyecekler, destekleyici bir şekilde verilirse çocuğun gelişimine katkı sağlar. Çocukluktaki ilk beslenme deneyimlerinin yetişkinlik yaşamındaki beslenme modeli üzerinde önemli bir etkisi vardır. Bu nedenle bu dönemde çocuklar değişik yemek çeşitlerine alıştırılmalı ve doğru besin seçme alışkanlığı edinilmesine çalışılmalıdır. Bazı çocuklar yemek yeme konusunda isteksiz olabilirler. Çocuklarda besine karşı isteksizlik oluşturacak davranışlardan kaçınılmalıdır.
| YAPILMASI GEREKEN | YAPILMAMASI GEREKEN |
Çocuklarla yeni yiyecekler hakkında konuşmak. | Sevdiği yemeği sık sık pişirip önüne koymak. |
Yemeği hazırlarken çocuktan yardım almak. | Sevmediği bir besine karşı ısrarcı olmak. |
| Yemekleri görsele önem vererek hazırlamak. | Ödüllendirmek, ceza vermek. |
| Renkli ve eğlenceli tabaklar oluşturmak. | Besinleri karışık olarak hazırlamak. |
Sebzeleri ince parçalar halinde doğrayıp çocuğa sunmak. Eti daha çok kıyma şeklinde yemeklere eklemek. | Keskin kokulu ve keskin tatlı sebzeler önce tercih etmek. Az pişmiş eti çocuğun beslenmesine eklemek. |
Okul Öncesi Çocuğa iyi Beslenme Alışkanlıkları Nasıl Kazandırılır?
- Çocuklara tüketebilecekleri düşünülenden az besin verilmelidir. Daha fazla tüketip tüketmeyecekleri onlara bırakılmalıdır.
- Çocuklara yemek yemenin bir gereksinim olduğu bu yaşta öğretilmelidir.
- Çocukların açlık belirtilerine kulak verilmelidir. Çocuk doyduğunu söylediğinde ona uyulmalıdır.
- Çocukların yemeklerini kendilerinin yiyebilmesi için olanak sağlanmalıdır.
- Çocuk her seferinde tabağındakileri bitirmesi için zorlanmamalıdır. Bu davranış çocuğun aşırı yemesine veya yemekten nefret etmesine neden olabilir. Bu durum ileride obezite gibi beslenme sorunlarına yol açabilir
- Çocukla konuşulmak istenen sorunlar veya hataları, yemek saatleri dışında zamanlar seçilmelidir.
- Çocukların besin kaynaklı birçok hastalıklara karşı yüksek risk altında oldukları unutulmamalıdır.
Bunu yanında çocuklar bazı besinleri sevmezler, bu gibi durumlarda çocuğu besini tüketmesi için zorlamak o besine karşı tiksinti, reddetme duygusu oluşturur. Bu durumda çocuğun üzerine gidilmemeli, tekrarlama metodu kullanılmalıdır. Daha sonraki zamanlarda besini tekrar denenmesi teklif edilmelidir. Tekrarlama metodu çok kez denenebilir. Eğer her denemede çocuk o besini yemeyi reddediyorsa, diğer yemeklerle birlikte garnitür olarak yedirilmeye çalışılabilir veya besin farklı formlarda çocuğun önüne konulabilir.
Besine ilgisizlik, sofra düzeninin olmaması, sofraya oturmamak, bir öğünde tek tür besin tüketmek çocuklarda ileriye dönük yemek seçme, azla yetinme ve dengesiz yemek yeme şekline dönüşebilir. Bu sorunların çözümünde anne ve babaya çok fazla rol düşmektedir. Çocukların öğün saatleri düzenli olmalı, öğün aralarında çikolata, şeker, kola gibi besleyici niteliği olmayan besinlere alışmamasına özen gösterilmelidir.
Kaynaklar
- TC Sağlık Bakanlığı, Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Rehberi
- Şanlıer, N.,(2020) vakalarla öğreniyorum: çocuk hastalıklarında tıbbi beslenme tedavisi,(4. Baskı), Hedef CS
Stj. Dyt. İrem Erdem
Merhaba! Ben Hacettepe Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölümü 4. sınıf öğrencisi İrem Erdem. Çocuk Beslenmesi, Sürdürülebilir Beslenme ve Glutensiz Beslenme konuları üzerinde araştırma yapmayı seviyorum.
